Czym jest dykcja i jak skutecznie nad nią pracować?
Mowa jest naszym głównym sposobem komunikacji. Wykorzystujemy ją w większym lub mniejszym stopniu praktycznie od dziecka. Kilkumiesięczne maluchy gaworzą po to, aby po paru miesiącach powiedzieć wyczekiwane przez rodziców słowa mama i tata.
Wraz z wiekiem umiejętność mowy rozwija się. Dziecko szlifuje wymowę, uczy się mówić wyraźniej po to, aby zostać zrozumianym. Jednak nie każdy dorosły potrafi mówić wyraźnie! Pocieszę Cię teraz…to nic straconego! Ponieważ odpowiedniej wymowy można się nauczyć, a w tym artykule pokażę Ci jak to zrobić. Gotowy? Zaczynamy!
No dobra, ale czym właściwie jest ta DYKCJA?
Dykcja to po prostu wymowa. Wyraźna i zrozumiała dla każdego. Odpowiedni sposób mówienia pozwala Twoim słuchaczom skupić się na tym, co masz im do przekazania, a nie na główkowaniu czy powiedziałeś właśnie „trąb” czy „dąb”. Odpowiedni sposób wypowiadania się sprawia, że inni ludzie będą słuchać Cię z przyjemnością. Możesz nawet usłyszeć komplement. Mnie się zdarza 😉
Od czego zależy Twoja dykcja?
To, w jaki sposób mówisz, zależy przede wszystkim od Twojej fizjologii, czyli od budowy Twojego aparatu mowy: języka, ust czy podniebienia. Różnice, chociażby w kształcie i wielkości języka czy ułożeniu zębów wpływają na to, że każdy z nas mówi inaczej. Przykładowo, osoby z wadą zgryzu i ubytkach w uzębieniu nie będą mówiły tak wyraźnie, jak te z kompletem idealnie prostych zębów. Krzywa przegroda w nosie też wiele zmienia. Ja swoją już wyprostowałem. A Ty?
Kolejną ważną rzeczą, mającą wpływ na wymowę jest słuch. Mówi Ci to dyplomowany protetyk słuchu. Dzięki niemu tak naprawdę możesz nauczyć się mówić, naśladując słyszane słowa i zdania. Słuchając ich brzmienia, uczysz się ich prawidłowej wymowy, dlatego na prawidłową dykcję ma wpływ również środowisko, w jakim się wychowałeś. Ja np. wychowywali niesłyszący rodzice stąd moje problemy z prawidłową wymową. Na szczęście logopeda spisał się na medal. No, może poza 'r’. To już ogarnąłem sam jako nastolatek. Rapowanie i human beat box czynią cuda.
Prawidłowy oddech to następna bardzo istotna sprawa w kontekście dobrej dykcji. Dlaczego? Ponieważ, jeśli Twój układ oddechowy i mięśniowy nie działa poprawnie, przepływ powietrza w organizmie może być nieodpowiedni. To znacząco wpływa na sposób, w jaki sposób mówisz.
Będąc już przy oddechu, płynnie przejdziemy do kolejnego ważnego elementu, jakim jest pozycja ciała. Zwróć uwagę, że to, w jakiej pozycji aktualnie się znajdujesz, ma wpływ na brzmienie Twojego głosu. Inaczej brzmisz, stojąc, a inaczej leżąc. Ważna jest nie tylko sama pozycja, ale jej jakość, czyli to czy stoisz prosto, czy się nie garbisz. Ułożenie Twojego ciała mocno wpływa np. na Twój oddech, krtań i ułożenie twarzy, przez co oczywiście wpływa na jakość Twojej mowy.
Ostatnimi elementami, od których zależy Twoja dykcja, są miejsce i czas przemówienia oraz Twoje samopoczucie w danym momencie. Są one ważne, ponieważ w każdej sytuacji w życiu mówisz w trochę inny sposób. Inaczej na urodzinach cioci, inaczej na rozmowie o pracę a jeszcze inaczej w czasie wystąpienia publicznego. Jeśli czujesz się dobrze, mówisz dobrze. Jesteś pewny siebie i to słychać w Twoim głosie. Wypowiadasz się głośno i wyraźnie. Stres sprawia, że każde słowo grzęźnie Ci w gardle, ręce pocą się, a Ty brzmisz…no cóż, niezbyt wyraźnie i pewnie nie porywasz tłumu swoim wystąpieniem. Być może to znasz?
Jak poprawić swoją wymowę?
Aby poprawić swoją wymowę nie potrzeba wiele. Wystarczy wiedzieć, jak zrobić to dobrze i ćwiczyć. Podam Ci teraz kilka sposobów, które skutecznie poprawią Twoją wymowę:
Masaż mięśni twarzy, skup się w szczególności na policzkach. Możesz też ziewać na zmianę raz z otwartymi, raz z zamkniętymi ustami.
Rozgrzej język, np. masując jego czubkiem twardą część podniebienia.
Rozruszaj wargi, cmokając, parskając i rozciągając usta, układając je jak do wymowy literek od U do I.
Rozruszaj szczękę, przesuwając jej dolną część w prawo i lewo. Wykonuj ruch żucia lub wymawiaj z szeroko otwartymi ustami SA-SA-SA.
Mów na głos łamańce językowe. Najlepiej wybierz swoje ulubione i naucz się ich na pamięć. Aby utrudnić sobie nieco to zadanie, możesz starać się wymawiać je coraz szybciej, ale tak, żeby nadal każde słowo było wyraźne i zrozumiałe.
Oto kilka przykładów:
Jola lojalna, Jola nielojalna.
Tata czyta cytaty Tacyta.
Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.
Leży Jerzy na wieży i nie wierzy, że na tej wieży jest sto jeży i pięćdziesiąt jeżozwierzy.
Kurkiem kranu kręci kruk, kroplą tranu brudząc bruk, a przy kranie, robiąc pranie, królik gra na fortepianie.
„Było sobie trzech Japońców: Jachce, Jachce Drachce, Jachce Drachce Drachcedroni. Były sobie trzy Japonki: Cepka, Cepka Drepka, Cepka Drepka Rompomponi. Poznali się: Jachce z Cepką, Jachce Drachce z Cepką Drepką, Jachce Drachce Drachcedroni z Cepką Drepką Rompomponi. Pokochali i pobrali się: Jachce z Cepką, Jachce Drachce z Cepką Drepką, Jachce Drachce Drachcedroni z Cepką Drepką Rompomponi. Mieli dzieci: Jachce z Cepką mieli Szacha, Jachce Drachce z Cepką Drepką mieli Szacha Szarszaracha, Jachce Drachce Drachcedroni z Cepką Drepką Rompomponi mieli Szacha Szarszaracha Fudżi Fajkę. Kto powtórzy całą bajkę?” (Autor anonimowy)
Pamiętaj, aby ćwiczyć regularnie. Daj sobie czas, a efekty przyjdą szybciej, niż sądzisz!
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat pięknej wymowy, sprawdź mój e-book „Akcja Dykcja”. A jeśli potrzebujesz wsparcia, serdecznie zapraszam Cię na konsultacje indywidualne, na których wspólnie wyszlifujemy Twoją dykcję w prawdziwy diament.
Chcesz mieć dostęp do całej mojej kopalni praktycznej wiedzy w jednym miejscu?
Kliknij przycisk poniżej i sprawdź jak maksymalnie skrócić swoją drogę do mistrzowskich wystąpień 🙂
Do następnego!
Robert